Czy zdarzyło Ci się kiedyś, aby pracodawca zlecił Ci zadanie, które nie należało do Twoich obowiązków? Na przykład będąc pracownikiem biurowym musiałeś/aś wykonać pracę fizyczną?
Znam osobę, która zgodnie z umową o pracę miała pełnić obowiązki administracyjne w firmie zajmującej się sprzedażą internetową, natomiast większość czasu, zgodnie z poleceniem pracodawcy, spędzała na magazynie pomagając reszcie pracowników przy pakowaniu towarów.

Byłam również świadkiem jak osoba pełniąca zgodnie z umową obowiązki biurowe, była zobowiązana przez pracodawcę od czasu do czasu ścierać kurze w pokoju, w którym miała wyznaczone stanowisko pracy, czy wynosić śmieci z biura.

Czy osoby takie mogą sprzeciwić się pracodawcy? Czy są obowiązane wykonywać prace spoza ich zakresu obowiązków?

Zakres obowiązków

Zacznijmy od tego, że pracodawca podczas trwania okresu zatrudnienia może modyfikować Twój zakres obowiązków. Dotyczy to zarówno powierzania dodatkowych zadań, jak również zdejmowania tych wcześniej zleconych. Oczekuje się od pracodawcy, że zmiana rodzaju wykonywanej pracy będzie dokonana np. aneksem do umowy. Przyjrzyjmy się natomiast częściej spotykanej praktyce, a zatem powierzenia pracownikowi innych obowiązków bez zmiany treści umowy o pracę.

Dodatkowe obowiązki pracownika bez zmiany umowy

Na wstępie powinniśmy się zastanowić, co wchodzi w pojęcie obowiązków pracowniczych i czym one są na gruncie kodeksu pracy, a także czym różnią się od warunków umowy o pracę.
W założeniu, obowiązki rozumiane są jako czynności, które pracownik ma wykonywać na danym stanowisku pracy.

Ważne:

Zakres obowiązków pracownika jest uszczegółowieniem warunków umowy o pracę, zawartych w umowie o pracę. Co to oznacza w praktyce? W umowie każdego pracownika zostały uregulowane warunki umowy o pracę, które są ogólnym określeniem danego stanowiska. Ich uszczegółowieniem i skonkretyzowaniem są właśnie obowiązki zlecane przez pracodawcę.

Przykład:

W warunkach umowy o pracę asystentki biurowej zostało wskazane „prowadzenie dokumentacji biurowej”. Do zakresu obowiązków pracownika będzie należeć np. segregacja umów, sporządzanie faktur, prowadzenie kalendarza spotkań.

Pracodawca zlecając nam nowe obowiązki, które mieszczą się w zakresie warunków umowy o pracę nie musi modyfikować naszej umowy.

Ważne:

Zmiana zakresu obowiązków nie może natomiast wykraczać poza rodzaj pracy wskazany w umowie. Jeżeli nałożenie nowych obowiązków wpływa na zmianę rodzaju pracy – pracownik musi wyrazić zgodę na taką zmianę.

Co się dzieje w przypadku, w którym pracownik nie wyrazi zgody? Wówczas pracodawca może wręczyć pracownikowi wypowiedzenie zmieniające umowę o pracę.

A zatem czy zatrudniając się na stanowisku magazyniera możesz zajmować się dokumentacją? Albo czy mając pracę biurową masz obowiązek wykonywać zleconą przez pracodawcę pracę fizyczną np. pakować paczki do transportu? Jeżeli nie odpowiada tym czynnościom treść naszej umowy o pracę to odpowiedź brzmi: NIE.
Oczywiście może się pojawić pewien wyjątek, o którym poniżej.

Wykonywanie innej pracy przez 3 miesiące

Kodeks pracy przewiduje możliwość powierzenia pracownikowi innej pracy niż ta określona w umowie o pracę na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym [1].

Aby takie polecenie służbowe było skuteczne musi zostać łącznie spełnionych kilka warunków:

• jest to uzasadnione potrzebami pracodawcy,
• nie spowoduje to obniżenia wynagrodzenia oraz
• powierzona praca odpowiada kwalifikacjom pracownika.

Pamiętaj:

Jeżeli zostaną spełnione powyżej wskazane przesłanki pracownik zobowiązany jest przyjąć dodatkowe obowiązki. Polecenie takie nie wymaga żadnej szczególnej formy. Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy wówczas nie jest wtedy wymagane.

Przykład:

A zatem pozostańmy przy przykładach wskazanych powyżej – jeżeli pracodawca wymaga od Ciebie:

• posprzątania w miejscu pracy,
• przenoszenia pudeł przy przeprowadzce firmy,
• czy obsługi maszyn,

pomimo że jesteś pracownikiem biurowym, a dana czynność nie odpowiada Twoim kwalifikacjom, masz prawo odmówić wykonania polecenia pracodawcy.

Ważne:

Niekiedy powierzenie pracownikowi innego stanowiska może wymagać przeprowadzenia szkolenia bhp oraz badań wstępnych (np. w przypadku gdy na nowym stanowisku panują czynniki szkodliwe dla zdrowia bądź uciążliwe warunki, ale także gdy warunki pracy na nowym stanowisku różnią się od dotychczasowych).